सामाजिक चिन्तन र सास्कृतिक रुपान्तरण भौतिक भएको पाइदैन। समय, घटनाक्रम र सामाजिक अभियानसंगै क्रमिक सुधार हुँदै जाने विषय हुन् । जसरी बालक जन्मेपछी एकैचोटी वयस्क नभइ बिस्तारै वृद्धि र बिकाश हुने क्रम रहन्छ त्यसरी नै मानवीय चिन्तन र साँस्कृतिक रुपान्तरण समयसंगै परिवर्तन हुँदै जाने हुन्छ। जसको लागि उचित अभियान र सकारात्मक जागरणको आवश्यकता पर्दछ। धनी र गरिब, ठूलो र सानो, टाढा र नजिक जस्ता विषयहरु भौतिक हुन सक्दछन् जसलाइ भौतिकबादी दर्शन र आक्रमक अभियानको मद्दतले छोटो समयमै परिवर्तन गर्न सम्भव देखिन्छ । तर सामाजिक चिन्तन र सास्कृतिक रुपान्तरण परिवर्तनको लागि लामो समयको नियमित र सकारात्मक अभियानको जरुरत पर्दछ ।
हाम्रो समाजको जातीय बिभेदलाइ सामाजिक र सास्कृतिक समस्याको रुपमा औल्याइदै आएको छ। हामीले यो समस्या भौतिकबादी सोचकै तवरले छिनभरमै समाधान गर्ने प्रयत्न गर्दछौ र जागरणको नाममा नकारात्मक अभियान जबरजस्ती चलाउन खोज्दै छौ। हिन्दु धर्मले जातीय विभेद गर्यो भन्ने नाममा हिन्दु धर्म माथी नै प्रहार गर्ने, बाहुन/क्षेत्री समुदायले विभेद गर्यो भन्ने नाममा सम्बन्धित समुदाय प्रती नै आक्रमण गर्ने प्रवृत्ति देखिदै छ। जुन बिल्कुलै गलत, अवैज्ञानिक र नकारात्मक अभियान हो।
कुनैपनी धर्म समुदाय र जातीय पहिचानको उच्च सम्मान गरि सकारात्मक जागरणबाट नै हाम्रो समाजमा देखा परेका सामाजिक र सास्कृतिक खासगरी जातिय समस्या समाधान गर्न सकिन्छ। समाजले ठूलो जात भनेको समुदायमा सकारात्मक अभियानले मानव जाती एक हो, जनावर लाई छुवाछूत गर्दैनौ भने मानवलाई किन अछुत भन्ने ? जस्ता कैयौ प्रस्न खासगरी युवा जमातमा उब्जिएको परिस्थिती छ। मलाइ त फरक पर्दैन समाजले के भन्छ भन्ने सोचमा बदलिइसकेको मनस्थितिलाई थप सकारात्मक जागरणले रुढीबादी समाजलाइ नै परिवर्तन गर्न सक्दछ। तर, विभेद गरेको नाउँमा धर्म र जातिमाथी आक्रमण गर्दै जादा शोषक भनिएको बर्गमाथी पुरानै शैली र नकारात्मक प्रवृत्ति सहितको एकता बढ्दै जान्छ र फरक जाती बिचको द्वन्द्व हाम्रो समाजमा अनन्त काल सम्म रहिरहन्छ।
अतस् समाजलाई समृद्व, समुन्नत र विभेद रहित बनाउनको लागि सकारात्मक अभियानको जरुरी छ। जातीय विभेद अन्त्यको निम्ति दलित मोर्चा होइन बृहत मोर्चाको आवश्यकता छ। जहा समुन्नत समाजको सोच राख्ने सबै जात र समुदायको प्रतिनिधित्व रहनु पर्दछ।
वि.सं.२०७८ साउन १३ बुधवार ०९:३१ मा प्रकाशित