१० वर्षे माओवादी जनयुद्धले देशमा निरंकुश राजतन्त्रको अन्त्य गरेर गणतन्त्रको स्थापना मात्र गरेन एउटा सामान्य जनताको छोराछोरीलाई राष्ट्र प्रमुख समेत बनायो । यो कम चुनौतिपूर्ण काम थिएन । जनयुद्ध तत्कालीन नेकपा माओवादीले सुरु गरे पनि यसमा आम जनताको साथ र सहयोग थियो । माओवादीलाई भात खुवाएको निहुँमा धेरै सर्वसाधारणले अकालमा ज्यान गुमाए, बेपत्ता भए, कयौं अपाङ्ग बने । यसको हिसाव कितावको पाना आज रद्धीको टोकरीमा फ्याँकिएको छ । वृद्धा र बालक कसैलाई छोडेन तत्कालीन सरकारले । र माओवादीले पनि त्यत्ति नै दुःख दियो सेना र प्रहरीका परिवारलाई । त्यसैको शिकार हुन पुगे नुवाकोट कुमरीका निर्दाेष किसान झंकबहादुर भण्डारी । उनी किसान हुन् न त माओवादी । संसारन्युजसँग यसरी खोल्छन्् ७४ वर्षीय भण्डारी आफूलाई तत्कालीन साही नेपाली सेनाले दिएको यातनाका पोकाहरु:
बुढीलाई समातेर रुपिङसम्म पु¥यायो
२०५९ सालको दशैं मान्न काठमाण्डौंमा रहेका छोराछोरी गाउँ फर्कन सकेका थिएनन् । त्यसैले म टिका र जमरा बोकेर छोराछोरी भेट्न काठमाडौं गएको थिएँ । त्यत्तिबेला गाउँमा सेना आएछ । मेरो विषयमा बुढीसँग सोधेछ । बुढीले काठमाडौं गएको बताएपछि हामीलाई ढाँट्ने ल तपाई हामीसँग हिँड्नुहोस भन्दै लिएर गएछन् । त्यत्तिबेला बुढी ५५ वर्षकी थिई म ६० वर्षको । रुपिङ स्कुल सम्म पु¥याएर बुढीलाई केरकार गरेछन् । बुढी कान अलि कम सुन्थी । उ सँग बोल्न झ्याउ लागेपछि सेनाले तिम्रो बुढोलाई ब्यारेक पठाउ हामी तिमिलाई घर पठाउँछौं भनेछन् । त्यसपछि हुन्छ भन्ने शर्तमा बुढीलाई छोडेछन् ।
तीन दिनपछि म घर आए
अहिले जस्तो त्यत्तिबेला फोनको जमाना थिएन । बुढीलाई आर्मीले लगेको भन्ने कुरा गाउँमा आएपछि मात्रै थाहा पाएँ । म खेती किसानी गर्ने बुढोलाई किन खोजेको होला आर्मीले भन्ने लाग्यो । घर पुग्नेवित्तिकै आर्मीले सुनाएका उर्दी बुढीले मलाई सुनाई । म जाउँ कि नजाउँ रनभुल्लमा परें । जाउँ भने मार्ला भन्ने पीर नजाँदा पनि मार्ला भन्ने पीर । दोधारै दोधारमा थिएँ । छोराहरु र गाउँका मानिससँग सोध्दा तपाई गाउँमा खेती किसानी गर्ने मान्छे केही गर्दैन होला । सोधखोज गरेर पठाउँछ होला जानु भनेपछि जाने निणर्य गरेँ ।
धुव्र मुड्भरी र म सँगै ग¥यौं
घर भन्दा अलि माथिका धुव्र मुड्भरीको छोरालाई पनि सेनाले समातेर लगेको रहेछ । मेरो बुढीयालाई रुपिङबाट फर्कायो भने धुव्रको छोरालाई सदरमुकाम नै लगेछन् । त्यसपछि धुव्र पनि म सँगै जान तयार भए । त्यसपछि हामी दुई भाइ सदरमुकाम तिर लाग्यौं ।
सिधै मैथली क्याम्प
हामी सिधै मैथली क्याम्प पुग्यौं । त्यहाँबाट हामीलाई क्याम्प भित्रैको पालमा लगेर राखे । भोलिपल्ट हामीलाई केरकार ग¥यो । मैले जे हो त्यही त्यही भनिदिए । तर ढाँटेको भन्दै कोर्रा लगाउन थाल्यो । खान भने समयमा नै दिन्थ्यो तर पिटाई भने असह्य थियो । तेरो घरमा कति आउँथे माओवादी ? कति जनालाई भात खुवाइस ? किन खुवाइस ? आदि इत्यादि सोध्थ्यो । यति जनालाई भात पकाउनुहोस भनेर अडर गरेर गएपछि कसरी नपकाउनु नखुवाए मार्लान् भन्ने डर थियो हजुर मैले भन्थें ।
उधोमुन्टो लगाएर ड्रमको चिसो पानीमा चोपल्थ्यो
हाम्रा कुरामा उसलाई रत्तिभर पत्यार थिएन । त्यसपछि अरु कुरा निस्किन्छ कि भनेर हामीलाई भरिएको ड्रमको चिसो पानीमा उधोमुुन्टो लगाएर चोपल्यो । दुई जनाले खुट्टा समाए अनि टाउकोलाई पानिभित्र चोपल्दै अँझै पनि भन्दैनस् भन्दै हकार्थे । थाहा भएको कुरा यही हो हजुर अरु त के छ र बरु मार यस्तो दुःख नदेऊ भन्दै करायौं । किन सुन्थ्यो र उसले हाम्रो कुरा । दुई तीन पटक त्यस्तो गरेपछि हामीलाई तारेकमा छोड्ने निधो ग¥यो ।
७ महिना तारेक
एक पटकको कालबाट त उम्केर आयौं । तर ७ महिनासम्म कसरी तारेक धाउने भन्ने चिन्ता भयो । त्यसपछि जे पर्ला त्यही टर्ला भनेर उसले दिएको समयमा तारेक धाउन लाग्यौं । उसले सोध्ने कुरा त्यही थियो । तेरो घरमा को –को माओवादी आउँछन् ? तिनिहरु कहाँ कहाँ जान्छन् ?कति जनालाई भार खुवाइस् ? तेरा छोराछोरी पनि माओवादीमा लागेका छन् रे किन पठाइस यस्तै यस्तै कुरा सोधेर हैरान बनाउँथ्यो । तारेक सकिएपछि भने नयाँ जीवन पाएको अनुभूति भयो ।
सोचे जस्तो भएन देशमा
जनयुद्धले निर्दाेष जनतालाई दुःख भयो । विना गल्तीको सजाय भोग्नु प¥यो । अनाहकमा सोझा मानिस मारिए । देशमा गणतन्त्र आएपनि हामीले भोगेको समय उस्तै छ खै कसलाई के भन्ने । जनताको सुधिन ल्याउँछौ भन्थे । उनीहरु कता अलमलिए कता । अहिले अरु नै मालिक भएर बस्ने दिन आउँछ कि चिन्ता लाग्छ ।
प्रस्तुती: संगीता पनेरु
