हामी सबैकाे संसारन्यूज

बनारस पुग्नासाथ म सीधै पुष्पलालको निवासमा पुगेँ । त्यहाँ चौडा निधार, चौडा छाती, मध्यम कद भएका गोरा व्यक्तिको रुपमा उनलाई भेटँ । उनको तर्क र विज्ञताले मलाई असाध्यै पगाल्यो । मैले आफ्नो मिसन बताउँदै आफूसँग भएको नगद उनको अगाडी राखीदिएँ । तर पुष्पलालले एक रुपैयाँ पनि लिन मानेनन् । बरु उनले बनारसमा होइन काठमाडौ गएर पढ्न प्रेरित गरे, त्यो पैसा मेरो पढाइमा खर्च गर्न समेत मलाइ अह्राए । मैले त्यहि कम्युनिष्ट पार्टीको सदस्यता तिरेँ । मैले असाध्यै करबल गरेपछि उनले मरो हातबाट १ सय भारतीय रुपियाँको नोट लिए ।

०१७ सालको शाही काण्ड ताका भर्खर ७ वर्षको मात्रै भएकाले होला त्यसबेलाको मलाइ खासै याद छैन । तर, समय बित्दै जाँदा पञ्चायातको चरम दमन, बढदो गरीबी र समाजमा वढ्दो असमनताले मलाई व्यवस्था विरुद्ध विशेष चासो बढदै गयो । यसै मेलोमा गाउँका स्थानिय वुद्धिजीवीहरुसँग मेरो संगत बढ्दै गयो । हुन त त्यतिवेलाको मरो उमेर खास विषय बुझ्ने भइसकेको थिएन । तर पनि गाउँमा पन्चहरुको व्यापक दमन, गरिबी झन–झन गरीब बन्दै तथा शोषकहरु झन झन धनी भएको कुराले भित्रैबाट पोलीरहन्थ्यो । शायद यहि भएर होला स्थानीय गुरु टिकाराम भन्डारीसँग मेरो हिमचीम बढन थाल्यो । उहाँको कुरा र व्यवहारले मलाइ खुबै प्रभाव पय्रो ।

मैले २०२३ सालमा पहिलो पल्ट पुष्पलालको बारेमा टिकाराम गुरुबाटै सुनेको छु । टिकाराम गुरुको सदाचारीता र पुष्पलालको स्वच्छ र जनता प्रतिको जवाफदेही जीवन पद्धति बारे सुनेपछि मैले कम्युनिष्ट हुने निधो गरेँ । तर एकमनले पुष्पलाल लाइ नभेटी कसरी कम्युनिष्ट बन्ने भन्ने पनि सोच्यो । पुष्पलाल बनारसमा बस्ने कुरा हामीलाई टिकारामजीले सुनाउनु भएको थियो । गाउँका धेरै शिक्षीत मान्दै बनारसमा पढेर आएका थिए । त्यसैले बनारस खासै टाढा होइन, पुष्पलाललाई नभेटी मैले कम्युनिष्ट पार्टीको सदस्यता नलिने विचार गरेँ ।

तर बनारसमा पुग्ने र पुष्पलाललाई भेट्ने कुरो त्यति सहज थिएन । ०२४ सालमा म ९ कक्षामा पढ्थेँ । अब प्रवेशीका अगाडी वनारस गएर पढ्छु भन्न सक्ने अवस्था पनि थिएन । बारम्वार पुष्पलाल भेटने र कम्युनिष्ट बन्ने लालसा पाल्दै मैले ०२५ सालमा प्रवेशीका दिएँ ।

जिल्ला सदरमुकाम तम्घासमा प्रवेशीकापरीक्षा दिएर घर पुग्दा नपुग्दै मेरो जीवनमा फेरी अर्कै मोड आइदियो । १४ वर्षको कलिलो उमेरमा मलाई शिक्षक बनाउने भन्दै बाग्लुङ्गका कम्युनिष्ट नेता चित्रबहादुर जे.सी मलाई लिन मेरै घरमा आउने भएको रहेछ । उहाँलाई मैले आफू पढ्न नजाने बरु वनारस गएर पुष्पलाल भेट्ने आफ्नो योजना सुनाएँ । उहाँले मलाई परीक्षाफल प्रकासन हुने बेलासम्म पठाइ दिन आग्रह गर्नुभयो । त्यसपछि उहाँले तलब हुनेगरि आफ्नै कमाइले बनारस पुग्न र पुष्पलाललाई भेट्न हौस्याउनु भयो । म बाग्लुङ्गको काँडेवासमा पढ्न जान तयार भएँ ।

त्यहाँको वातावरणले मलाई अझै कम्युनिष्ट बन्न हौसायो । १४ वर्षको उमेरमा २० वर्षका धेरै उमेरका विद्यार्थीलाई मैले २ वर्ष मा.बि तहमा गणीत र विज्ञान पढाएँ । खाने बस्ने व्यवस्था स्थानीय जनताले दिलाइ दिएका थिए । तलब चोखो जोगीन्थ्यो । यहि बेलामा पुष्पलाललाई बनारसमा खान बस्न समस्या भएको, पैसा नभएर कहिलेकाही एक छाक खाना, एउटा पानको भरमा छाक टार्नु पर्ने जस्ता खबर आउन थाले । यी खबरले मलाई असाध्यै पिरोल्यो । त्यसपछि त मैले कमाएको सबै पैसा पुष्पलाललाई दिने निर्णय गरँ ।

०२७ सालको जाडो याममा त्यति बेला पुषमा शैक्षिक सत्र सकियो । म विद्यालयबाट बिदा भएर सिधै बनारस गएँ । प्रवेशीकाको प्रमाणप्रत्र र पैसा झोलामा राखेर म कम्युनिष्ट बन्न बनारस हिडँ । बनारसमा पुष्पलाललाई कसरी भेट्ने सबै जानकारी टिकारामजीले दिनुभयो । बनारस पुग्नासाथ म सीधै पुष्पलालको निवासमा पुगेँ । त्यहाँ चौडा निधार, चौडा छाती, मध्यम कद भएका गोरा व्यक्तिको रुपमा उनलाई भेटँ । उनको तर्क र विज्ञताले मलाई असाध्यै पगाल्यो । मैले आफ्नो मिसन बताउँदै आफूसँग भएको नगद उनको अगाडी राखीदिएँ । तर पुष्पलालले एक रुपैयाँ पनि लिन मानेनन् । बरु उनले बनारसमा होइन काठमाडौ गएर पढ्न प्रेरित गरे, त्यो पैसा मेरो पढाइमा खर्च गर्न समेत मलाइ अह्राए । मैले त्यहि कम्युनिष्ट पार्टीको सदस्यता तिरेँ । मैले असाध्यै करबल गरेपछि उनले मरो हातबाट १ सय भारतीय रुपियाँको नोट लिए ।

एकातीर कम्युनिष्ट पार्टीको सदस्यता पाएको उत्साह अर्कोतिर आफ्ना आदर्श नेता भेटेको जोस, यी दुबै बोकेर काठमाडौ फर्किएर अमृत साइन्स क्याम्पसमा विज्ञान विषय पढ्न थालेँ । पढाइ र विद्यार्थी राजनितीसँगै जादँ थियो । यहि बेला कम्युनिष्ट पार्टीमा विभिन्न खाले विभाजनहरु पनि आउन थाले । यसले हामीलाई पिरोल्न थाल्यो । अनि हामीले पुष्पलालको विचार बुझ्न बनारस जाने निधो ग¥यौँ ।

हामी बनारस पुग्दा पुष्पलाल विपीसँग वार्तामा थिए । हामीले उनलाई भेटयौँ । त्यो भेटपछि त म पुष्पलालको फ्यान नै भएँ । उनले म बाट लिएको हिसाबकिताब मात्रै देखाएनन् अझै खर्च नभएको १० रुपीयाँ समेत देखाए । उनको यो मितव्ययी, खुल्ला र पारदर्सी व्यवहारले मलाई जीवनभरी निर्देशित गरिरह्यो ।

(स्व. पाण्डे पुराना वामपन्थी नेता हुन् )