हामी सबैकाे संसारन्यूज

कुनै महाव्याधि आउन सक्नेबारे वर्तमान अमेरिकी सरकारलाई धेरैचोटि चेतावनी दिइएको थियो । गत अक्टोबरदेखि नै उच्चस्तरीय तहमा यो विषयमा सावधान गराइएको थियो तर, राष्ट्रपति बनेयता ट्रम्पको व्यवहारबारे हामी सबै अवगत नै छौं । उनले सरकारका सबै निकायका बजेट रोक्ने वा कटौती गर्ने, छिन्नभिन्न बनाउने गरेका छन् । मानिसको जीवन रक्षा गर्ने काममा नाफाको मुद्दालाई छेउमा राख्ने नियम–कानुनलाई ओझेलमा पारेर आफ्ना पुँजीपति मित्रवृत्तको लहलहैमा उनी लाग्ने गरेका छन् । परिणाम के आयो ? आज संसार वातावरणीय महाविपत्तिको दलदलमा फसेको छ । यो ट्रम्पको अहिलेसम्मकै सबभन्दा ठूलो अपराध हो । यसबाट आउने परिणामको आँकलन गर्दा यो इतिहासकै सबभन्दा जघन्य अपराध हो ।

COVID-19 :  Warsa  को विघटनपछी  Nato  को नेतृत्वमा बिश्वमा एकछत्र अमेरिकी राज जस्तै भएको दुनियाँमा आफ्नो अर्थ ब्यापार र सैन्य शक्ति दुबैको असिम बिकास गरेको चीन त्यो एकछत्र राज तोड्नको निम्ति द्रुतगतिमा अगाडी बढीरहेको थियो। अमेरिका ईन्डोप्यासेफिक सैन्य योजना सहित एसियामा ओर्लेको र चीनले पनि बिश्व जोड्ने महत्वाकांक्षी योजना सहित अगाडी बढीरहेको स्थितीमा कहि न कही यिनिहरुको टकराव हुन्छ र भीषण युद्धको स्थिति आउन सक्छ भन्ने अनुमान मेरो दिल दिमागमा गहिरो छाप बनेर बसेको थियो। मैले यो अबस्था तेस्रो बिश्वयुद्ध जस्तै हुने सोचेको थिएँ।

तर आज अचम्म र आश्चर्य लागेको छ कि, बिश्व पुरै लकडाउन छ। मानिसहरू आफ्नै घरमा बन्द छन, लगभग सम्पुर्ण आर्थिक र उत्पादनका गतिविधिहरु ठप्प छन्।शक्तिशाली मुलुकहरू हायल कायल छन। तिनको प्रबिधी, सैन्यशक्ति, आणविक हतियार र अर्थ राजनितीले बर्तमान समस्याको हल निकाल्न सकेको छैन । यी सबको कारण छ, कोरोना (कोभिड -19) भाइरस । यो भाइरस कसरी उत्पादन भयो, को कस्ले गरे, विश्वभरी कसरी फैलियो, कसैले योजनाबद्ध रुपमा परिचालन त गरेको छैन रुरुरु यो इत्यादी प्रश्नहरुमा मानव समुदायले अध्ययन, अनुसन्धान र समिक्षा पनि गर्दै जाला, यदी बाचियो भने । यो अहिले कुनै आणविक हतियार भन्दा कम शक्तिशाली छैन। मानौ अहिले बिश्वयुद्ध जस्तै स्थिती सृजना भएको छ। जेभए पनि कोरोना भाइरसले शक्तिशालीहरूको घूँडा टेकाएको छ । संसारलाई यसरी टक्क रोकिदिएको छ, जुन काम अरू कसैले गर्न सक्दैन। तेस्रो बिश्वयुद्धको जस्तै अनुभव यसरी होला भन्ने अड्कल सायद कसैले गरेको थियो होला !

यसै सन्दर्भमा विश्व प्रसिद्ध अमेरिकी दार्शनिक नोम चोम्स्कीको भनाई पनि यहाँ राख्न चाहे। उहाँको अनुसार -कोभिड–१९ महाव्याधि विशेषतः गरिब र सबभन्दा कमजोरमाथि निर्मम र सम्भवतः ज्यादै त्रासदीपूर्वक समय बनेको छ । तर, योभन्दा पनि चुनौती त पृथ्वीका दुई ध्रवमा पग्लँदै गरेको बरफ र पृथ्वीको तापमान वृद्धिको घातक परिणामबाट पार लगाउनु हुनेछ । बजारको असफलता नै यस्ता महाविनाशकारी परिणाम निम्तिएका हुन् । वास्तवमा यी विपत्ति संसार नै हल्लाउने आकारका छन् । यस्तै कुनै महाव्याधि आउन सक्नेबारे वर्तमान अमेरिकी सरकारलाई धेरैचोटि चेतावनी दिइएको थियो । गत अक्टोबरदेखि नै उच्चस्तरीय तहमा यो विषयमा सावधान गराइएको थियो तर, राष्ट्रपति बनेयता ट्रम्पको व्यवहारबारे हामी सबै अवगत नै छौं । उनले सरकारका सबै निकायका बजेट रोक्ने वा कटौती गर्ने, छिन्नभिन्न बनाउने गरेका छन् । मानिसको जीवन रक्षा गर्ने काममा नाफाको मुद्दालाई छेउमा राख्ने नियम–कानुनलाई ओझेलमा पारेर आफ्ना पुँजीपति मित्रवृत्तको लहलहैमा उनी लाग्ने गरेका छन् । परिणाम के आयो ? आज संसार वातावरणीय महाविपत्तिको दलदलमा फसेको छ । यो ट्रम्पको अहिलेसम्मकै सबभन्दा ठूलो अपराध हो । यसबाट आउने परिणामको आँकलन गर्दा यो इतिहासकै सबभन्दा जघन्य अपराध हो ।

कोरोनाको सकारात्मक पाटो
कोरोनाको कहरले सबैभन्दा आतंकित मानव छ। मानबिय गतिविधिमा अत्याधिक कमी आएका कारण पृथ्वीको बायुमण्डल स्वच्छ भैरहेको र पानीका श्रोतहरुको पनि शुद्धता बढेको छ। बायुमण्डलमा कार्बनको मात्रा घटिरहेको छ। क्लाइमेट चेन्ज, ग्लोबल वार्मीङको एडभर्स असरहरु कम हुँदै जाने सम्भावना पनि छ। बन्यजन्तु र जलचरले असाध्य कम डिस्टर्भ फिल गरेका छन, बन जंगलको हानी नोक्सानी रोकिएको छ। मानौ प्रकृति आराम गरिरहेकी छन र आफैलाई शुद्ध गर्दैछिन। यस्को अपबाद नेपालमा चाहिँ बन क्षेत्रमा तस्करहरु लक डाउनको वास्ता नगरी सक्रिय छ्न भन्ने खबर आइरहेको छ ।

यतिखेर नामुद डाक्टर, बैज्ञानिकले पनि मनमनै ‘हे ईश्वर ,कोरोनाको भ्याक्सिन वा औषधि पत्ता लगाउन सहयोग गर’ र हरेक धर्मका धर्मगुरुहरुले पनि भित्री मनले ‘ बैज्ञानिकहरु यो भाइसर विरुद्ध भ्याक्सिन,औषधि आबिष्कार गर्न सफल होउन’ भनेर भन्दै होलान। यो एउटा बलियो अनुमान मात्र हो।

अहिलेको विश्व ब्यबस्था र अर्थतन्त्रले भयंकर महामारी र प्राकृतिक प्रकोप थेग्न नसक्ने मुल्यांकन सहित नयाँ विश्व ब्यबस्था र पर्यावरणको ब्यबस्थापन सम्बन्धी बहसहरु पनि चल्न थालेका छन।यो समयमा बिश्वभर चलिरहेका युद्धहरु रोकेर सारा युनिभर्सको निम्ति कल्याणकारी ब्यबस्थाको बारेमा मनन ,बहस र प्रतिबद्धताको खोजी गर्न सकिन्थ्यो कि ! अहिले चलनचल्तीको पोलिटिक्स, अर्थतन्त्र पनि क्वारेन्टाइन हुँदै आइसोलेसनमा जादैछ। कुनै दिन यस्को अबशान वा मृत्युु हुनसक्छ ।

यो ब्यबस्था र अर्थर उत्पादन प्रणालीले महामारी, प्राकृतिक प्रकोप जस्ता महासंकटको दिर्घकालिन हल दिदैन। के हामी बैकल्पिक र समाधानको निम्ति नयाँ बिचारको निर्माण गर्न सक्छौ ?

मान्छेले आफ्नो लागि मात्र अनैकौ राजनैतिक वाद र ब्यबस्थाहरु ल्यायो र असफल प्रयो गर्‍यो।त्यसकारण अबको हरेक वाद, बिचार र ब्यबस्थामा पर्यावरण जोडिनु पर्छ। मैले पर्याबरणिय समाजबादको असिम ईच्छा राखेको छु। अबको मानव समुदायले सम्पुर्ण पृथ्वी, प्रकृति र युनिभर्सको भलाईको निम्ति र आफ्नो अबिछिन्न अस्तित्वको निम्ति यसर सोच्नैपर्ला।

यी सकारात्मक बिषयहरु हुन। प्रकोपबाट आफू पनि बचौ र अरुलाई पनि बचाऔ ।

।